Mae gan batrymau geometregol carthenni gwlân neu gwiltiau clytiau lawer yn gyffredin gyda mosaigau. Maent wedi eu seilio ar yr un syniad o greu delwedd o ardaloedd bychain o liw wedi eu gosod at ei gilydd heb ofod rhyngddyn nhw. Mewn clytwaith, caiff y darnau eu gwnïo ymyl wrth ymyl (gweler Pwnc 3, Enghraifft 1). Mewn gwehyddu, caiff y brethyn ei greu o edau sy’n croesi ei gilydd fel bod un yn y golwg ar y tro.
Mae traddodiad o wehyddu carthenni patrymog yng Nghymru. Mae dylunwyr cyfoes, fel Melin Tregwynt yn Sir Benfro, yn cynnal y traddodiad hwn. Mae eu gwefan yn cynnwys ffilmiau ar sut y byddant yn dylunio a gwehyddu (yn Saesneg).
Tasg
Byddwch angen: dalennau mawr o bapur o bedwar neu bump gwahanol liw, ffon glud neu dâp glynu.
Y dasg yw ceisio gwehyddu gyda stribedi o bapur lliw er mwyn dysgu sut y gellir creu patrwm. Gweithiwch mewn parau.
- Mesurwch linellau ar y dalennau o bapur lliw 1cm ar wahân o’r top i’r gwaelod a’u torri allan i greu pentwr o stribedi.
- Dewiswch ddau liw (er enghraifft coch a gwyrdd) a gludwch y stribedi ar draws stribed llorweddol ar un pen. Y rhain fydd y stribedi fertigol yn y broses wehyddu. Gallwch eu glynu ym mha bynnag drefn a fynnwch. (Er enghraifft, gallech eu gosod coch-gwyrdd-coch-gwrdd ar draws yr hoelbren neu gallech eu gosod coch-gwyrdd-gwyrdd-coch- coch-coch-gwyrdd-gwyrdd-coch.)
- Nawr, cymerwch un o’r stribedi lliw eraill a’i wehyddu rhwng y stribedi fertigol, o un ochr i’r llall, o flaen ac yna y tu ôl. Dechreuwch yn y top. Efallai y byddwch angen tâp glynu i ddal pob pen yn ei le.
- Daliwch i wehyddu, un rhes ar y tro, tan ichi gyrraedd y gwaelod.
- Gallwch amrywio’r patrwm (er enghraifft: y tu ôl i un ac o flaen un; neu y tu ôl i un ac o flaen dau).
- Gwyliwch sut mae’r patrwm yn dechrau ffurfio.
- Gwnewch yn siŵr eich bod yn gwthio’r stribedi i fyny’n glós at ei gilydd. Tapiwch y gwaelod i ddal popeth gyda’i gilydd a thocio unrhyw ddarnau hir sy’n sticio allan ar yr ochrau.
- Rydych wedi gwehyddu patrwm!
- Gallech roi tro ar gyfuno gwahanol liwiau a threfn i’r stribedi.
Mosaig
Ymweld
Gellir ymweld â:
- Amgueddfa Wlân Cymru, Dre-fach Felindre
- Melin Tregwynt
- Melinau gwlân yn eich ardal leol
- Amgueddfeydd lleol gyda chasgliadau o garthenni